POCZĄTKI
Budowę kościoła, rozpoczętą w 1939 r., którą przerwała wojna, kontynuowano w latach 1948-1954. Przebiegła ona sprawnie, głównie dzięki ofiarności braci zakonnych.
Pierwsza Msza św., w świeżych jeszcze murach, wśród lasu rusztowań, została odprawiona w uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP 1949 r. Natomiast z okazji 25-lecia założenia Niepokalanowa, 7 grudnia 1952 r., uroczystościom w nowym kościele przewodniczył ks. abp Stefan Wyszyński, Prymas Polski. Miał zamiar osobiście konsekrować świątynię w dniu 3 października Roku Maryjnego 1954. Został jednak uwięziony i w jego imieniu konsekracji kościoła dokonali bp Wacław Majewski i bp Karol Niemira. Ks. Prymas z więzienia napisał do o. prowincjała: "Było moim gorącym pragnieniem usłużyć tej świątyni konsekracją, którą wam przyrzekłem. Niestety, wolą Bożą było, bym z tej radości złożył ofiarę. Tym więcej raduję się, że Maryja przyjęła Wasz dar w swym Roku Jubileuszowym. Niech świątynia ta będzie Waszą radością i krynicą łask dla ludu Bożego. Niech stanie się ośrodkiem kultu Maryi Niepokalanej i apostolstwa Maryjnego".
Kilkakrotnie też podkreślał potrzebę tej świątyni. Wyraził to w kazaniu podczas uroczystości ku czci św. Maksymiliana:
"Przed wojną Niepokalanów rozrastał się wzdłuż i wszerz. Przyszły czasy trudne, powojenne i wtedy franciszkanie, nie mogąc

prowadzić dawnej pracy, uczynili najmądrzej jak tylko mogli to zrobić - wybudowali świątynię. Weszli z szerokich terenów,

napełnionych barakami, do świątyni i przez to przypomnieli zakonowi, narodowi i nam wszystkim rzecz najważniejszą:

Do świątyni! Na kolanach krzepić ducha! Ciało niewiele może, duch ożywia. Ciało umiera, materia niszczeje -zostaje duch

nieśmiertelny. Niewiara - to skała, gruda. Wiara - to pożywny chleb. Nienawiść - to walka. Miłość - to twórczość i wzrost!

Dlatego wybudowano tu świątynię. Ona jest również wykładnią ducha o. Maksymiliana".
​

BUDOWLA
Budowla skierowana jest ze wschodu na zachód. Wysokość wieży, w której zawieszone są cztery dzwony

oraz działa zegar o pięciu tarczach, wynosi 47 m.
W drzwiach wejściowych umieszczono symbole miejsc najbardziej znanych objawień maryjnych na świecie.
Nad wszystkimi wejściami do kościoła znajdują się płaskorzeźby świętych franciszkańskich oraz świętych odznaczających się szczególnym nabożeństwem do Matki Bożej.
Wewnątrz świątyni wita nas Niepokalana, która wskazując na Jezusa ukrytego w Najświętszym Sakramencie, zaprasza do modlitwy.
Po prawej stronie znajduje się ołtarz św. Franciszka z Asyżu, a w nawie bocznej św. Józefa.
Po stronie przeciwnej ołtarz św. Maksymiliana oraz św. Antoniego z Padwy. Figury wykonał br. Maurycy Kowalewski. Witraże i inne ornamenty wykonali bracia zakonni.

OGÓLNOPOLSKIE SANKTUARIUM
W 1980 r. kościół w Niepokalanowie został wyniesiony do godności bazyliki mniejszej, a 25 marca 2004 r. otrzymał tytuł ogólnopolskiego sanktuarium.